Starasz się o dziecko? A może jesteś już szczęśliwą mamą? Może też kobietą w wieku przekwitania, w którym gospodarka hormonalna jest zaburzona? Ten artykuł jest właśnie Tobie dedykowany. Zadbaj więc o prawidłową równowagę hormonalną w Twoim organizmie. Niewłaściwa gospodarka hormonalna może negatywnie wpływać m.in. na pracę jajników i owulację, produkcję substancji, które odpowiadają za zagnieżdżenie się zarodka oraz prawidłowy rozwój ciąży, może skutkować wahaniami nastroju, spadkiem libido i zmianami w fizjologii całego organizmu.

Czym są hormony?

Hormony to związki chemiczne, wydzielane przez gruczoły dokrewne, służące do przekazywania informacji pomiędzy narządami organizmu. Właściwy poziom poszczególnych hormonów zapewnia homeostazę organizmu, czyli wewnętrzną równowagę.

Oznaczenie AMH

Czynnikiem ograniczającym liczbę pęcherzyków wzrastających w jajnikach jest hormon antymüllerowski (AMH). Oznaczenie jego stężenia pozwala precyzyjnie określić stan płodności kobiety i jej szanse na zajście w ciążę. Oznaczenie stężenia AMH pozwala również rozpoznać problem przedwczesnego wygasania czynności jajników czy zespołu policystycznych jajników (PCOS). 

Hormony przysadki a przebieg cyklu

Hormony folikulotropowy (FSH) i luteinizujący (LH) wytwarzane są przez przysadkę mózgową. FSH odpowiada za powstawanie i dojrzewanie w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego pęcherzyków Graafa. Reguluje też charakterystyczne dla fazy cyklu miesiączkowego zmiany w błonie śluzowej wyściełającej macicę (endometrium).  

Hormon LH jest odpowiedzialny za owulację. Jego stężenie gwałtownie wrasta od ok 10U/l do 80-120U/l w ciągu 24 godzin. Dlatego mówimy o Piku LH. Pod jego wpływem pęka pęcherzyk jajnikowy i dochodzi do owulacji. A także zaczyna się wzrost ciałka żółtego i produkcja progesteronu.

Ciałko żółte produkuje progesteron, który wpływa na przygotowanie śluzówki macicy do ewentualnego zagnieżdżenia zarodka i następnie rozwoju płodu. Zmiana w poziomie LH i FSH może powodować zaburzenia cyklu prowadzące do braku owulacji.

Hormony w drugiej fazie cyklu

Prolaktyna jest hormonem wytwarzanym w przysadce mózgowej, warunkującym pracę ciałka żółtego, by mogło nadal produkować progesteron. Jej nadmiar to tzw. hiperprolaktynemia, która może być przyczyną m.in. zaburzenia cyklu miesiączkowego, braku jajeczkowania, zaburzenia libido czy niewydolności ciałka żółtego.

Progesteron – hormon ten dostarcza informacji o przebiegu procesu owulacji, odpowiada za właściwe przygotowanie śluzówki na przyjęcie zarodka oraz utrzymuje ciążę. Badanie poziomu progesteronu wykonuje się w przypadku zaburzeń owulacji, nieregularnych miesiączkach oraz w przypadku niewydolności jajników. 

Zaburzenia hormonów tarczycy

Źródłem zaburzeń hormonalnych mogą być także choroby tarczycy. Gruczoł ten odpowiada za wydzielanie hormonów takich jak tyroksyna oraz trijodotyronina odpowiedzialnych za prawidłowy metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu. Nadmierna lub niedostateczna produkcja hormonów staje się przyczyną rozwoju nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Zaburzenie pracy tego gruczołu skutkuje m.in. nagłym przyrostem lub spadkiem wagi, nieregularnym miesiączkami, obfitymi lub skąpymi krwawieniami, a nawet problemami z utrzymaniem ciąży.

Nadmiar androgenów

Czasami może dojść do sytuacji, w której jajniki produkują nadmiar androgenów, czyli męskich hormonów. Efektem jest podwyższony poziom hormonu LH oraz obniżenie poziomu FSH. W konsekwencji tych zaburzeń pęcherzyki jajnikowe nie dojrzewają, a na jajnikach pojawiają się charakterystyczne cysty (zespół policystycznych jajników). Objawami nadmiaru androgenów u kobiet są m.in. łysienie typu męskiego, nadmierne owłosienie w nietypowych dla kobiet miejscach (np. plecy), zaburzenia miesiączkowania, brak owulacji oraz trądzik.

Regulacja hormonalna kluczem do zdrowia i płodności

Często okazuje się, że droga do szczęśliwego macierzyństwa jest wyboista, kręta i trudna do przebycia. Jedną z takich przeszkód mogą okazać się hormony. Zadbaj więc o prawidłową równowagę hormonalną w swoim organizmie.

Więcej informacji na temat fizjologii cyklu znajdziesz w poprzednich artykułach, np. „Płodność można rozpoznać…”, „O co chodzi w obserwacji cyklu?”

W razie jakichkolwiek pytań i wątpliwości zapraszam do konsultacji z doradcami rodzinnymi w naszej poradni on-line.

Anna Szymusiak-Senko